Устойчивые выражения в эпитафиях
17.10.18
إذا تحيرتم في الأمور فاستعينوا من أهل القبور – (Iḏā taḥayyartum fī-l-āmūr fāstaʿīnū mīn āhli-l-qabūr) - Когда вы отчаетесь в делах, ищите (просите помощи) у обитателей могил // Өметегез өзелгән чакта, үлгәннәрдән ярдәм эзләгез (сорагыз) (хадис относится к ложным, хотя встречается в нескольких суфийских трудах («аль-Бахджату ас-Санния», «Сокровищница благодатных знаний» Саида-афанди).
اجل کیلدی جیله کدای یاش چاعمده وقتسز طاش قو یلدی باش یاعمده – (Äğäl kīlde ğīläkdäy yäš čāʿımdā wāqıtsız tāš qūeldı bāš yāʿımdā) - Настигла участь меня очень рано, слишком рано поставлен камень над моею головой // Әҗәл килде җиләктәй яшь чагымда, вакытсыз таш куелды баш ягымда.
اکر مک یل ترک یورسک / اولارسن عاقبت ای یار - (Äkär meŋ yıl terek yersäŋ / Ülärseŋ ʿāqibät äy yār!) - Даже если будешь ходить по земле (жить) тысячу лет / В конечном счете все равно настигнет тебя смерть! // Әгәр мең ел яшәсәңдә тереклектә, / Баребер сине үлем көтәр ахыр чиктә!
الحكم لله العلى الكبير – (Al-hukmu-lil-Lāhi-l-ʿaliyyi-l-kabiri) - Суд принадлежит Всевышнему, Великому / Хөкем итү Бөек, Олуг Аллаһ карамагындадыр.
اللهم اعفر ورحم وانت خیر خیر الراحمین – (Āllāhumma-ġfir wa-rḥam wa anta ḫayru-r-rāḥimīn) - Господи! Прости и помилуй. Ведь ты лучший из милующих! // Ий, Аллахым! Ярлыка һәм рәхмәт кыл! Син рәхмәт итүчеләрнең иң хәерлесесең! (сура 23 "Аль-Муэминун" "Верующие", 118 аят).
ﺍﻠﻠﻪ عفر و راحیم – (Āllāh ʿaffar wa rāḥīm) - Аллах Прощающий, Милостивый // Аллаһ Кичерүче, Рәхимле.
الموت عبرة – (Al-maūt ʿibrat) - Смерть – есть назидание // Үлем – гыйбрәттер.
الدنيا ساعات فجغلها طاعات صدق - (Аd-duniyā sāgātun fa-ağġalhā ṭāgātan ṣadiq) - Мир - есть час, так проведи его в поклонении (Всевышнему) // Дөнья бер сәгатьлектер, аны гыйбадәт белән үткәр (Хадис).
الدنيا سجن المؤمن و جنة الكافر - (Аd-duniyā siğnun al-mū\'mīn wa ğannat al-kāfir) - Мир этот - тюрьма для верующего, и Рай для неверного // Дөнья - иманлылар өчен зиндан, кяферләргә - җәннәт (Хадис).
الدنيا جیفة و طالبها کلاب - (Аd-duniyā ğiffat wa ṭālabihā kilāb) - Мир есть падаль, и желающие его - собаки // Дөнья - үләксә, аңа этләр мохтаҗ (Хадис).
اعوذ بالله من الشیطان ارجیم - (Āʿūḏu billāhi min aš-šayṭāni-r- rağīm) - Прибегаю к защите Аллаха от проклятого шайтана
Именем Всевышнего, Милостивого, Милосердного // Куылган шайтанның явызлыгыннан Аллаһы Тәгаләгә сыгынам (сыенам).
الله لا اله الا هوالحيى القيوم لا تاخذه سنة و لا نوم له ما فى السماوات و ما فى الرض من ذاالذى يشفع عينده الا با زنيه يعلم ما بين ايديهيم و ما حلفهم ولا يحيطون بيشي ء من علميهى الا بيما شاء وسيع كر سيه السماوات والا رض ولا يٸوده حيفظهما و هوالعلی العظيم – (Āllāhu lā ilaha illā hūw al ḥaīy-l qayūm lā tā'ḫuḏuhu sinatu wa lā naūm lahu mā fi-s-samāwāti wa mā fi-l-arḍ man ḏa-l-laḏī yašfaʿu ʿindahu illā bi iznīh yaʿlamu mā baīna āydīhīm wa mā ḥalfahum wa lā yuḥīṭūna bīšāy'immin ʿilmīhi illā bīmā šā'a wasiʿa kursiyuhu-s-samāwāti wa-l-ārḍa wa lā ya'ūduhu ḥīfẓuhumā wa huw al-ʿalī-l-ʿaẓīm) - Аллах, нет бога кроме Него, Живой, Сущий. Не берёт его ни дремота и не сон. Ему принадлежит то, что на небесах и то, что на земле. Кто тот, который заступится пред Ним кроме (без) Его позволения? Знает Он что (будет) впереди их и что (было) позади их. И не охватывают они ничего из Его знания, кроме только того, что Он пожелает. Объемлет Престол Его небеса и землю, и не тяготит Его сохранение их двоих и Он – Высочайший, Великий // Гыйбадәт кылырга яраклы һич бер зат юк, мәгәр Аллаһ үзе генә, Ул һәр вакыт тере, бөтен нәрсәгә хуҗа булганы хәлдә һәрвакыт бар. Аны ару, талу һәм йокы тотмас, җирдә һәм күкләрдә булган нәрсәләр аныкыдыр. Ахирәттә Аллаһ хозурында кем кемгә шәфәгать кылыр? Аллаһ кешеләрнең үткәндәге барча эшләрен һәм алдагы барча эшләрен белер, кешеләр Аллаһ белеменнән һичнәрсәне чолгап ала алмаслар, мәгәр Аллаһ белдергәнне генә белерләр. Аллаһуның бушлык урыны җирне һәм күкләрне сыйдырды,
Аллаһуга җирне һәм күкләрне саклау авыр түгел, ул Аллаһ дәрәҗәдә бик бөек һәм
бик олугъ (Священного Корана, сура 2 "аль-Бакара", 255 аят).
ﺍﻠﻠﻪ عفر و راحیم – (Āllāh ʿaffar wa rāḥīm) - Аллах Прощающий, Милостивый // Аллаһ Кичерүче, Рәхимле.
اللهم ان کان هذا المیت محسناً فزد فی اح سانه و ان كان مسيأً فتجاوز عنه – (Āllāhumma in kāna haḏā-l-mayt muḥsinān fazid fī iḥsānihi, wa in kāna musiyān fa tağawaz ʿanna) - О Аллах, если он совершил много хороших поступков, то увеличь (многократно) его хорошие дела, если он поступил несправедливо (поступал не правильно), прости их ему // Ий, Аллаһым. Әгәр [шушы бәндәң] яхшы гамәлләр күп кылган булса, гамәлләрен [күпкә] арттыр, начар гамәлләре булса - гафу ит (молитва (дуа) усопшему, входящий в сборник хадисов "Муватта" Имама Малика. Полный текст дуа (молитвы):اللَّهُمَّ إِنَّهُ عَبْدُكَ وَابْنُ عَبْدِكَ وَابْنُ أَمَتِكَ كَانَ يَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَأَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُكَ وَرَسُولُكَ وَأَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ اللَّهُمَّ إِنْ كَانَ مُحْسِنًا فَزِدْ فِي إِحْسَانِهِ وَإِنْ كَانَ مُسِيئًا فَتَجَاوَزْ عَنْ سَيِّئَاتِهِ اللَّهُمَّ لاَ تَحْرِمْنَا أَجْرَهُ وَلاَ تَفْتِنَّا بَعْدَهُ).
ان كان مسياءً فتجاوز عنه – (In kana musiān fatağāwaz ʿanna) - Увеличь многократно его хорошие дела // Яхшы гамәлләрен [күпкә] арттыр (молитва (дуа), входящий в сборник хадисов "Муватта" Имама Малика. Полный текст дуа (молитвы):اللَّهُمَّ إِنَّهُ عَبْدُكَ وَابْنُ عَبْدِكَ وَابْنُ أَمَتِكَ كَانَ يَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَأَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُكَ وَرَسُولُكَ وَأَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ اللَّهُمَّ إِنْ كَانَ مُحْسِنًا فَزِدْ فِي إِحْسَانِهِ وَإِنْ كَانَ مُسِيئًا فَتَجَاوَزْ عَنْ سَيِّئَاتِهِ اللَّهُمَّ لاَ تَحْرِمْنَا أَجْرَهُ وَلاَ تَفْتِنَّا بَعْدَهُ).
ﺍﻠﻠﻪ رحمت ایلیه (Āllāh rähmät äyläyä) - Да одарит Аллах своей милостью // Аллах рәхмәт әйләсен (итсен).
اللهم نور قبره وحشره مع الصدیقین والشهداء والصالحین آمین - (Āllāhumma nauvara qabrahu wa hašarahu maga –s-sarīqīn wa aš-šuhada’i wa as-salihīn amīn) - Да освятит Аллах его могилу и присоединит его в ряды идущих по пути истины, шахидов и праведников // Аллаһ (аның) каберен нурлы кылсын, вә тугры юлдан баручылар рәтеннән, шаһидлар һәм дә изгеләр исәбеннән итсен.
ﺍﻠﻠﻪ يحى و يميت – (Āllāh yuhī wa yumīt) - Аллах оживляет и умерщвляет // Аллаһ тергезә һәм үтерә (Священный Коран, сура 3 “ал-Гимран”, 156 аят).
ان ﺍﻠﻠﻪ رئف رحيم (Inna-Llāha ra'ufu-rrahim) - Аллах - Милостивый, Милосердный // Чынлыкта Аллаһ - Миһербанлы, Мәрхәмәтле.
انا لله وانا اليه راجعون - (Innā lillāhi wa innā ilaihi rağiʿūn) - Поистине, мы принадлежим Аллаху, и поистине, мы к Нему возвращаемся // Без, әлбәттә, Аллаһ бәндәләре һәм хөкемгә Аллаһуга кайтучыларбыз.
الموت باب / والناس داخله – (Al-maūt bāb / wa an-nās dāḫiliha) - Смерть - врата, / и каждый войдет в него.// Үлем бер капкадыр, һәм кешеләр анна керерләр.
الموت کأس کل ناس شاربه (Al-maūtu kāsin, кullu nāsin šāribiha) - Смерть - чаша, каждый человек вкушает ее // Үлем - касәдер, һәркем ул касәдән эчәр (популярная цитата из стихов философа-поэта Абу-л-Атахии (748-825 гг.)).
ایا وَلدی مُزغبَت كدرت عيشتیٌ فقلبی مصروع و طرفی دامعً \ ایا وَلَدی زادَ قبلی تلهبًا و قد احرقت عنی الخرود المرام - (āyā waladī muzġibat kadrat ʿišatun fa-qalbi masrūʿ wa ṭarafī dāmiʿan / āyā waladī zāda qablī talahhuban wa qad āḥaraqat ʿannī al-ḫurūd al-murāmag) - О сын мой, [ты есть] печаль [всей] моей жизни рана сердца моего, мои слезы / О сын мой, и все больше возгарается печаль во мне и все еще слезы текут из глаз моих // И, балам, тормышымның хәсрәте [син] йөрәк ярам, күз яшем син / И, балам, арта бара хәсрәт уты һәм күзләремнән [һаман] яшьләр тама.
بار كوڭللردن جلى هم يومشاق ئيررقه برݣ تاشى / شوندا تامسون كوزياشمنڭ آچیسی هم طاتلیسی (Bār küŋellärdän ğılı häm yōmšāq īrer qābereŋ tāšı šūndā tāmsın küz yäšemneŋ āčısı häm ṭātlısı) - Всех сердец теплей и мягче надмогильный камень твой. Самой сладостной и горькой омочу его слезой // Бар күңелләрдән җылы, йомшак ирер кабрең ташы шунда тамсын күз яшемнең ачысы һәм татлысы («Разбитая надежда” / “Өзелгән өмид” Г.Тукай, 1909 ел).
بحکم الله (Bi hukmu Āllāh) - По воле Аллаха / Аллаһның хөкеме илә.
بِسْمِ اللهِ الَّذِي لاَ يَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ شَيْءٌ فِي الأَرْضِ وَلاَ فِي السَّمَاءِ، وَهُوَ السَّمِيعُ العَلِيم (Bismi-llāhi laḏī lā yaḍurru maʿāsmihi šay'un fīl ārḍi wa lā fī ssamā'ī wa hūa ssamīʿul ʿalīm) - С именем Аллаха, который не причинит вреда ни на земле, ни на небе, ведь Он – Слышащий, Знающий // Аллаһның исеме белән, зыян китермәүче җирдә һәм күктә, хакыйкатьтә Ул - Ишетүче һәм Белүче (Дуа (молитва) переданный одним из ближайших сподвижников пророка Мухаммада - ‘Усманом ибн ‘Аффаном (Абу Амр Усман ибн Аффан аль-Кураши, 574-656). (ат-Тирмизи, 3388; шейх аль-Альбани назвал хадис достоверным в «Сахих Сунан ат-Тирмизи», 2689)).
باقدڭ ایسه بنم قبر طاشینه عبرة آلغیل توشه رهرکیم باشینا – (Bāqtıŋ īsä bänem qāber ṭāšınā gıybrät ālġıl töšär härkem bāšınā) – Вглядись в мой надмогильный камень, пусть будет уроком для тебя: ибо это участь каждого // Бактың исә минем кабер ташыма, гыйбрәт алгыл: төшәр һәркем
башына.با لا خرقز غاندی الله / ای بالا کوردک قبر/ منکسر مخزون کوکل / آه قایتاچاقمز شونده بر - (Bilāhır qızgandı Āllāh / äy, bālā kürdeŋ qāber / mönqäsir mähzün küŋel / āh, kāytāčāqmiz šūndā ber) - В конце всего пожалел Аллах / О, дитя, увидел ты могилу (смерть) / Сломленная печалью душа / Эх, придется всем нам вернутся туда // Кызганды Аллаһ соңында / Әй, бала, күрдең кабер / Кайгы илә сынган күңел, / Аһ, кайтачакбыз шунда.
بلتك (Bältük) – по одной из версий имя собственное / кеше исеме булуы ихтимал.بهار عرنڭ اوتدكده حزانى اوچار باع جنانه مرع جانى – (Behār ʿōmerneŋ ütdekedä ḥāzānı Ōčār bāʿ ğānānä märʿe gānī) - На исходе весны жизни (наступит) и печаль (осень), и улетит в Райские сады душа покойного // Гомернең язы үтәр дә, сагышлы (көзе җитәр), очар җәннәт бакчасына мәрхүмнең җаны.بو منزل آخرته نازل اولدی - (bū mänzäl āḫīrätä nāzāl ūldı) - эта могила стала последним пристанищем // бу кабер соңгы торак урыны булды.
بو شریفنی دعاده ایدنکز یاد تصدقله قیلنکز روحمی شاد – (Bū šärīfne dōʿādā īdeŋez yād tāsāddıqlā qılıŋız rūḥımı šād) - Этого уважаемого вспоминайте [помните, поминайте] в молитвах [ваших] с помощью милостыни радуйте душу его // Бу шәрифне догада искә алыгыз садака илә рухын шат кылыгыз.
بو کون وعده م تمام اولدی؛ ایرشدی امر ربانی که تسلیم ایله دم حقه؛ امانت ایدلن جانی! – (Bū kön väʿdäm tämām ūldı; īrešde ämre Rābbānī ke täslīm äylädem ḥāqqā; ämānät īdelän ğānī!) - Сегодня свершилось обещанное; то что предначертано Господом моим, перешел я к Истинному навечно; с данным на время душою моей // Бу көн вәгъдәм тәмам улды; иреште Раббым әмере, вакытлыча биргән җаным илә, күчтем бүген Ходай янына.جعل الله قبرها روضة من رياض الجنة – (Ğaʿala-l-lāhū qābrahā rāuḍa min riyāḍ ğannata) - Пусть Аллах сделает её могилу одним из садов Рая // Аллаһ аның каберен җәннәт бакчаларыннан бер бакча итсен.
جهان ای پسر ملک جاوید نیست زدنیا وفا داری امید نیست - (Ğihān āy pesare mulk ğawīd nīst z-dunyā wafā dāri umīd nīst) - Мир этот не является сыном Короля Вечности [Мироздания] / Не имеет смысла надеется на мир, который не вечен(Величие мира этого не вечно, все в нем верно, бренно, быстротечно) // Бу дөнья Мәңгелек [Җиһан] угылы булмас, өмет итмә вакытлы дөньяга (стихотворные строки из "Бустан"а Саади (Глава 1, часть 2. "О справедливости и правилах мировластия"). Также эти сроки в форме назире встречаются и в произведении Джами).
حدای تعالی غریق رحمت ایلیه آمین – (Ḥōdāy Täʿālä ġārīq räḥmät äyläyä āmīn) - Да смилостивится Всевышний над ним своей бесконечной милостью // Ходай Тәгалә киң рәхмәтен
әйләсен. Амин. چشم غیبرتله نظر قیل / دنیا مسافرخانه در / بر مقیم آدم بولنماز/عجب کاشانه در - (Čäšm ġībrätle nāẓer qıl / Dönyā mōsāfīrḫānäder
/ ber mōqīm ādäm būlınmāz /ʿāğäb käšänäder) - Созерцай в назидании себе: / Мир всего лишь временное пристанище, / Ни один человек не уйдет живым / ибо мир - удивительное вместилище // Күзәт моны гыйбрәт өчен / Дөнья бер мосафирханәдер, / Бер адәм котыла алмас /дөнья гаҗәеб төрбәдер.
دارالفنادین دار البقایه رحلت ایلمش (Dār al-fanādīn dār al-baqāya rīḥlät īlmes) - Из мира бренного в мир Вечный переселился // Аллаһның хөкеме илә фани дөньядан бакый дөньяга күчте.
دار بقایه ارتحال قلدی - (dar baqaya irtiḥāl qıldı) - В мир вечный перешла // Бакый дөньяга күчте.
دنیادن کتدک وقتسز/ ایرته رک صولدک چه حه ک / زور عزاب چکدک بحتسز / کورمه دک راحت یه شه ب - (Dönyādān kitden wāqıtsız / īrtäräk ṣūldıŋ čäčäk / zūr gāzāb čikdeŋ, bäḥetsez / Kürmädeŋ rähät yäsäb) - Ушел из жизни слишком рано, / … завял, цветок (мой). / Много страданий пережил, несчастный, / Даже не почуяв хорошую жизнь // Дөньядан киттең вакытсыз, / Иртәрәк сулдың, чәчәк. / Зур газаб чиктең, бәхетсез, / Күрмәдең рәхәт яшәб.
دنيادا هر نرسه ده اوز اصليگه بنا بر ئه يله نه؛ بر يوروب آرغاچ دا اوچار تڭرى بو روح يه نه – (Dönyādā här närsä dä üz āṣılınā ber äylänä; Ber yöreb ārġāč dā ōčār Täŋregä bū rūḥ yänä) - В жизни все в итоге возвращается на круги своя; выдохнувшись от усталости полетит ко Всевышнему душа твоя // Дөньяда һәр нәрсә дә үз асылына бер әйләнә; бер йөреб алгач да очар Тәңрегә бу рух янә.
ربن ا انك جامع الناس لیوم لا ریب فیه انّ ﺍﻠﻠﻪ لا يخلف الميعاد (Rabbana innaka ğāmiʿu-n nāsi liyawmin lā rayba fīhi inna-l-Lāha lā yuḫlifu-l-mīʿāda) - Господь наш! Поистине, Ты собирающий людей для дня нет сомнения о котором. Поистине, Аллах не меняет обещания // Ий Раббыбыз, шиксезбулачак кыямәт көнендә барча кешеләрне хисап өчен бер урынга җыячаксың. Аллаһ, әлбәттә, вәгъдәсенә хыйлафлык кылмый (Священный Коран, сура 3 "аль-Гимран", 9 аят).
رب اغفرو ارحم و انت خیر الراحمین – (Rrabbi-ġfir wa-rḥam wa anta ḫayru-r-rāḥimīn) - Господи! Прости и помилуй. Ведь ты лучший из милующих! // Ий, Раббым! Ярлыка һәм рәхмәт кыл! Син рәхмәт итүчеләрнең иң хәерлесесең! (Священного Корана, сура 23 "аль-Му’минун" , 118 аят).
رَبَّنَا وَآتِنَا مَا وَعَدْتَنَا عَلَىٰ رُسُلِكَ وَلَا تُخْزِنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ ۗ إِنَّكَ لَا تُخْلِفُ الْمِيعَادَ - (Rabbanā wa ātinā mā wa ʿadtanā ʿalā rusulika wa lā tuḫzinā yaūm al-qiyāmati innaka lā tuḫlifu-l-mīʿād) - Господь наш. И даруй нам то, что обещал Ты нам через Своих посланников и не позорь нас в День Воскрешения. Поистине Ты не нарушаешь обещания // Ий, Раббыбыз. Рәсүлләрең аркылы безгә вәгъдә иткәннәреңне бир һәм безләрне хур итмә Кыямәт Көнендә! Син әлбәттә, вәгъдәңне бозмыйсың (Священный Коран, фрагмент 194 аята из суры 3 "Гимран").
رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ – (Rabbanā ātinā fi-dunyā ḥasanata wa fi-l-āḫirata ḥasanata wa qina ʿ azāb-n-nār) - Господь наш! Даруй нам в этом мире благо, и в Последней жизни благо и сохрани нас от мучений Ада // Ий Раббыбыз! Безгә дөньяда матур тормыш бир һәм ахирәттә дә матур тормыш бир һәм җәһәннәм газапларыннан сакла (сура 2 “ал-Бакара, 201 аят).
رَبَّنَا اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِلْمُؤْمِنِينَ يَوْمَ يَقُومُ الْحِسَابُ – (Rabbanā-ġfirli wa-l-walidayī wa-l-mu’minīna yauma yaqumu-l-ḥisāb) - Господь наш. Прости меня, моих родителей и верующих в тот день когда будет представлен счет // Ий, Раббыбыз, хисаб көнендә үземне вә ата-анамны һәм барча мөэминнәрне гафу ит (Суры Свяшенного Корана (Сура 14 "Ибрахим", 41 аят).رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْإِيمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِي قُلُوبِنَا غِلًّا لِّلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنَا إِنَّكَ رَءُوفٌ رَّحِيم – (Rabbana-ġfirlī wa lū waladī wa li iḫwaninā allaḏina bisābāqūnā bi-l-imāni wa lā tağʿal fī qulūbinā ġīlān allaḏīna āmanū rabbanā innaka raūfu raḥīm) - Господь наш! Прости нашим родителям и братьям, которые опередили нас в вере! И не утверждай в сердцах наших злобы к тем, которые уверовали. Господь наш! Поистине, ты сострадательный и милосердный! // Ий Раббыбыз, бездән әүвәл иман белән дөньядан үткән дин кардәшләребезне дә ярлыкагыл, вә безнең күңелләребездә урынлаштырмагыл иман китергән кешеләргә ачуны вә хөседне, ий Раббыбыз, Син, әлбәттә, йомшак вә рәхимлесең! (фрагмент аята из суры 59 “ал-Хашр” Священного Корана. В оригинале:
"وَالَّذِينَ جَاءُوا مِن بَعْدِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْإِيمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِي قُلُوبِنَا غِلًّا لِّلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنَا إِنَّكَ رَءُوفٌ رَّحِيمٌ").ربنا وسعت كل شىء رحمة و علما فاغفر للذين تابوواتبعو – (Rabbanā wasiʿta kulla šay 'in rraḥmatan wa ʿilmān fāġfir lillaḏīna tābū wa-t-tabaʿū) - Господь наш. Ты объемлешь все, все Своей милостью и знанием. Прости же тем, которые покаялись и последовали // Ий, Раббыбыз, Синең рәхмәтең вә белемең һәрнәрсәне сыйдырды, тәүбә итеп синең юлыңа кергән (сура 40 "Гафир", 7 аят). رب لا تذرنی فردا / وانت خیرا لوارثین – (Rabbi lā taḏarnī fardā / wa ānta ḥayir-l-wārisīn) - Господи, не оставляй меня одиноким, / ведь ты наилучший из наследующих! // Йә, Рабби, мине баласыз ялгыз калдырма, / бит Син – варисларның иң хәерлесесең! (Священного Коран, сура 21 "ал-Анбия", 89 аят).رَحمَة الله عليه رحمة وَاسعة - (Raḣmatu-Llāhi ʿalayhi raḣmatan wasiʿatan) - Да обрадует его Аллах Своей бесконечной милостью // Аңа Аллаһының киң рәхмәте ирешсен.
زيارت (zīiyārät) – кладбище, посещение, место погребения // зират, күрергә, күрешергә бару, хәл белә бару.
زیارتدن مراد اوچ اخلاص ایلان بر فاتحه در - (Zīyārātdān mōrād öč iḫlās īlän ber fātīhādır) - На том свете желание только одно: три Ихласа и одна Фатиха // Зиярәттән морад: өч Ихлас илә бер Фатиха (сурәсе).
عفر ها ﺍﻠﻠﻪ (ʿАfarahā Āllāh) - Да помилует ее Аллах // Аллаһу (аны) гафу итсен.
رب ارحمهما کما ربياني صغيرا – (Rabbi ārḥamhumā kamā rabbaynī ṣaġīrān) - Господи! Помилуй их двоих как они двое растили меня [когда я был] маленьким // Әй Раббым, алар мине [кечкенә чагымда] мәрхәмәт белән үстергәннәре кебек, Син дә аларга шәфкать кыл! (отрывок аята из Священного Корана (сура 17 "аль-Исра" - "Ночной перенос", 24 аят). Полный аят суры: وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا ).
سبحان الله الحمدولله ولا اله الا الله ولله اكبر لا حولا و لا قوت الا با الله العلى الغظيم – (Subḥān Āllāhi ālḥamdūlillāhi wa lā ilāha illā-Llāh wa Āllāhu ākbar lā ḥaūla wa lā qūata illā billāhi-l-ʿali-l-ġaẓīm) - Свят Аллах, Хвала Аллаху, и нет божества, кроме Аллаха, и Аллах Велик. Лишь Аллах дает силу и мощь, Свят Он и Велик // Аллаһы Тәгалә барлык кимчелекләрдән пакь, барча мактаулар Аллаһы Тәгаләгә хас, Бер Аллаһы Тәгаләдән башка Илаһи зат һич юк. Аллаһ һәрнәрсәдән олуграк. Аллаһта булган көч һәм куәт һичбер затта юк, Аллаһ Бөек (один из распространенных видов мусульманского зикра).شفاعتی ناصیب بولسون – (Šäfäʿāte nāṣıyb būlsın) - Пусть [Аллах] будет его заступником // [Аңа Аллаһның] шәфәгате булсын
صاحبة القبر – (Ṣāḥibata-l-qabur) - Хозяйка могилы [усопшая] // Кабер иясе
طيب الله ثراه– (ṭaīyba Āllah ṯārāhu) - Пусть земля ему будет пухом // Аллаһ аның туфрагын җиңел итсен.
عبرت آلانه ایرورعبرت جهان؛ کتدیلرآندن خسابسز انس جان – (ʿıybrät ālā nä irer ʿıybrät ğīhān; kītdelär Āndān ḫīsābsız ınes ğān) - Что есть назидание, для назидания - этот мир; ушли из жизни многие, так и не познав его // Гыйбрәт алу ничек булыр. Гыйбрәт өчен зур җиһан; киттеләр аннан хисапсыз инес җан.
عجلو بالصلوة قبل الفوت / و عجلو بالتوبة قبل الموت – (ʿağal bi as-salawat qabl al-faūt / wa ʿağalū bi at-tawbat qabl al-maūt) - Поспешите помолиться, пока не опоздали, / поспешите покаяться, пока не умерли // Намазны вакыты чыкканчы ашыктырыгыз, / тәүбәне үлем килгәнче ашыктырыгыз.
غريق مغفرت اولسون – (ġārıq mägfīrät ūlsın) - Да простит Аллах все его грехи // [Аллаһ аның] бөтен гөнаһын ярлыкасын.
عز الدنيا با المال / و عز الاخرة با لاعمال – (ʿiz ād-dunyā bī al-māl / wa ʿiz al-āḫirat bi al-aʿmāl) - Величие этого мира в накоплении богатства / и величие мира Вечного в богоугодных делах // Дөньяның гыйззәте мал-мөлкәт җыюда / һәм Ахирәтнең гыйззәте - кылган (изге) гамәлләрдә.
عفر ﺍﻠﻠﻪ تعالی – (ʿAfar Āllāhu Taʿāli) - Аллах Всевышний, Прощающий // Аллаһ Тәгалә , Гафу итүче.
عفرالله خطا ياه – (ʿafara Āllah haṭāyāh) - Да простит Аллах его грехи // Аллаһ аның гөнахларын гафу кылсын.
عفر الله ذنوبه وجعل الجنة مثواه - (ʿAfara Āllāhu zunūbihi wa ğaʿal al-gannata maṯwāha) - Да простит Аллах его грехи и сделает Раем (его) последнюю обитель // Аллаһ (аның) гөнаһларын кичерсен һәм актык урнын җәннәт кылсын.
علامتدن مرادم بی دعادر/ بو کون بکا ایکان یارین سکادر – (Ġālämätdän mōrādım ber dōʿādır / Bū kön bänā īkän yarin sänādır) – От мира сего желаю лишь вашу молитву / если это случилось со мной сегодня, то завтра будет с тобой // Галәмәтдән теләгем бер догадыр. / Үлем бүген миңа насыйп икән, иртәгә – сиңадыр.عند ربهم ذالك هو الفضل الكبير – (ʿInda Rabbihim ḏālika hu-l-faẓl-l-kabīr) - У их Госпада -
это щедрость великая // Бу нәрсәләр - ул Аллаһның олуг юмартлыгы (Сура 42 "Шура" "Совет", 22 аят).فعال لما یرید – (Faʿʿ āla llimā yurīdu) - Совершает то, что пожелает // Теләгән эшене һич кичекмичә кылучы (сура 85 “Бурудж”, 16 аят).
قبری نور اوزی مغفور اولا – (Qābere nūr, üze mäġfūr ūlān) - Пусть его могила станет светлым, а сам он прощенным // Кабере нурлы булсын, үзе гафу ителсен.قبریمة زائر اولوب احوالمه ایدن نکاه روحمه قیلسون دعا وحالیدن اولسون آکاه (Qāberemä zāir ūlıb ähwälemä īdän negāh rūḥıma qılsın dōgā wä häledän ūlsın āgāh) - Пусть тот, кто придет на мою могилу посмотрит на мое состояние пусть через молитвы
чаще вспоминает меня // Каберемә зиярат кылыб (хәзерге) халемә кара рухыма кылсын дога вә
хәлемне белеп торсын.
قبری روضة من ریاض الجنة بولسون – (qabri rauẓati man riyāẓ-l-ğannata būlsın) - пусть будет его могила одним из садов Рая // Кабере җәннәтләрнең бер бакчасы булсын.
قطعه / اوچدی دنیا / چیتلگنده ن / طارسنوب کوڭلم / قوشی شاد یارا / تسادا جهانغا (........................................) - Кыйтга / Улетела из мирской / клетки / из-за тесноты птица души моей, пусть Бог и полюбила ее веселой, / да для мира всего – чужой ( лит. перев: Клетке мира было тесно птице сердца моего; Создал бог ее веселой, но мирской тщете чужой) // Кыйтга / Очты дөнья / читлегеннән / тарсынып күңлем / кошы, шат яратса да, / җиһанга [ят яраткан Раббысы] («Разбитая надежда (Өзелгән өмид» Г.Тукай).
قطعه / مادام كه جان تنده در؛ / بل بو كون فرصت سنده در (Qıyṭʿā! / Mādām ke ğān tändäder; / bel bū kön fōrṣāt sändäder) – Кыйтга !Пока что душа в теле твоем, / знай, этот день еще в твоей власти // Кыйтга! Әлегә җаның тәндәдер; бел, бу көн форсаты синдәдер.
گرچه / ئولده ديسه / لرده، سين / بتونلى ئولمه دڭ / ياحشى اسمڭ (Gärčä / ülde disälär dä, sīn / bötenläy ülmädeŋ; / Yaḥšı ismeŋ [qaldı], / [sīn mänsī wä mätrük ūlmādıŋ]) - Хотя / и говорят, что «умер» ты, / ты не умер в "наших сердцах", / Твое доброе имя / [осталось, ты не забыт] // Гәрчә «үлде» дисәләр дә, син бөтенләй үлмәдең; Яхшы исмең [калды, син мәнси вә мәтрүк улмадың] (Г. Тукай. «Покойному господину Мухамметзакиру» - «Мәрхүм Мөхәммәтзакир әфәндегә»).
كلب قبريم زيارت قيلان / اخوان قيله بر فاتحه روحمه احسان - (Kīleb qāberem ziārät qılān / äḫwān qıl ber fātīḥä rūḥımā īḥsān) - Посети мою могилу / друг, помолись за мою душу во благо // Килеп каберемне зиярәт кыл / дустым, рухыма бер фатиха укып изгелек ит.
كل نفس ذايقتا الموت ثم الينا تر جعون (Kullu nafsin ḏā'yiqat-al-maūti ṯumma ilayinā turğaʿūna) - Каждая из душ вкушающая смерть затем к Нам вы будете возвращены / Әлбәттә, үлем ачысын һәркем татыячактыр, соңра кубарылып, Миңа кайтырсыз. (Священный Коран, Сура 29 "Ганкабут", 57 аят).
كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ - (Kulli man ʿalayhā fān) - Каждый, кто на ней (на земле), исчезнет / Җир өстендә булган һәр җан иясе вә һәрнәрсә һәлак булучыдыр. (сура 55 «ар-Рахман», 26 аят).
کوکل قویما بو دنیاغا / برادر جمله سی بیکار - (Küŋel qūymā bū dönyāgā / Bärādär ğömläse bīkār) - Не прельщайся этому миру, / Брат мой, это все бесполезно // Күңел куйма бу дөньяга, / Туганым, бу бары тик файдасыз эш.
كل شىء هالك الا و جهه – (Kullu šay'in hālikun il-lā wa-ğhaha) - Всякая вещь гибнет, кроме его Лика // Аллаһның йөзеннән башка һәрнәрсә һәлак булучыдыр (Священный коран, сура 28 «ал-Касас», 88 аят).
لا اله الا ﺍﻠﻠﻪ محمد رسول ﺍﻠﻠﻪ- (Lā ilaha illā-Llāhu Muḥammadan Rasulūllāh) - Нет Бога кроме Аллаха и Мухаммад его Посланник // Аллаһтан башка илаһи зат юк, Мөхәммәд Аның Илчеседер.
لمن زارنی رحمة الله – (Liman zāranī rahmatai Allah (исправ.) - Тем, кто посетил меня (мою могилу), да возблагодарит Аллах (своей милостью) // Мине (каберемне) зиярат кылганнарны Аллаһның рәхмәте ирешсен.لهَ ملك ینادی کل یَوم لد اللموت٬ و ابنو اللحی اب - (Laha malak yunādī kullu yaūm laddu lil-mauti, wa abnū lil-hīrāb) - Ангел (смерти) каждый день призывает вас! Боритесь со смертью дабы успеть совершить благие деяния до дня Воздаяния! // (Үлем) фәрештәсе һәр көнне чакыра!Үлем белән тартышыгыз һәм кыямәт өчен төзегез изге гамәлләр!
محب العلماء – (muhib al-gulamā'i) - любящий учёных // галимнәрне яратучы.
معين الفقراء والا يتام – (mugīn al-fūqārā'ī wa al-āytām) - покровитель бедных и сирот // фәкыйрләрне һәм ятимнәрне яклаучы.
من كان يطلب عبرة فالمقابريكفيه – (man kāna yaṭlabu ʿibrata fal maqābir yakfīha) - Кто хотел получить назидание – То могилы для него достаточно // Гыйбарәт алырга теләгә кешегә – кабере булуы җитә.مظهرعفران اولسون – (muẓahara ʿufrān ūlsın) - Да проявит Всевышний свое прощение // Аллаһ аның (ачык кылган) гөнаһларын гафу итсен.مقابردن مرور ايليه ن انسان؛ دعا ايليه ب ايده لر بزه احسان – (Mäqābīrdän märūr äyläyän īnsān; dōʿā äyläyäb īdeler bezä īḥsān) - Из могилы … человек; и только молитва поможет нам // Кабердә .... кеше; догадан гына булыр безгә ярдәм (Кыйтга).
نوراه قبرها - (Nawarāh qabrihā) - Да освятит (Аллах) ее могилу // (Аллаһ) каберен нурлы кылсын.
هوَ الحَى الذى لا يموت - (hu al-ḥayi-l-laḏī lā yamūt) - Он (Аллах) вечно живой // Ул (Аллаһ) мәңге үлемсез (фрагмент из Священного Корана, сура 25 “аль-Фуркан”, 58 аят).
والذین امنو و عملو الصا لحات فی رَوضات الجنات لهم ما یشا ئون عند ربهم ذالك هوالفضل الكبير – (Wa-l-laḏīna ā'manū wa ʿamilū-ṣ-ṣā-liḥāti fī raū-ẓāti-l-ğannāti lahum mmā yašā'ūn ʿinda Rabbihim ḏālika hu-l-faẓl-l-kabīr) - А те, которые уверовали и совершали праведные деяния в цветущих лугах садов Рая. Для них все, что они пожелают у их Господа - это щедрость великая // Иман китереп, изге гамәлләр кылучыларга җәннәт бакчаларында нигъмәтләр эчендә булачаклар, аларга [Раббылары хозурына] ни теләсәләр, шул булыр ул Аллаһның олуг юмартлыгы. (Священного Корана, сура 42 "Шура" "Совет", 22 аят).
و کل خلق سیموت - (Wa kullu ḫalq sayamūt) - И все живое умрет // Бөтен тереклек үләр. و من یرجوا من الدنیاء‌وفاءِ / کمن یرجوا من السمر شفاء – (Wa man yarğū min-d-dunyā wafāi / Kaman yarğū min-s-samar šifā’i) - Кто просит от мира бренного постоянства (правды, справедливости), подобен тому, кто просит от мрака исцеления. // Бу дөняьдан дөреслекне сораган (өмет иткән) бәндә, караңгылыктан шифа эзләүчегә тиң.يا مجيب صاء لين – (yā muğīb ṣā'līn) - Он Отвечающий на мольбы // Ул сораганнарга җавап кайтаручы (догаларны кабул итүче).يَوْمَ لاَ يَنفَعُ مَالٌ وَلاَ بَنُونَ إِلاَّ مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ - (Yaūma lā yanfaʿu mālu wa lā banūn illā man ātā-Llāha biqalbi salīm) - В тот день, когда не поможет ни богатство и сыны. Кроме тех, кто придет к Аллаху с сердцем беспорочным! // Ул көндә малы вә баласы һичкемгә файда бирмәс. Мәгәр мөшриклек вә монафикълык керләреннән күңеле пакь хәлдә чын мөселман булып килсә, аңа файда булыр (сура 26 «Ашура», 88-89 аяты).
یفغل ﺍﻠﻠﻪ ما یشاء – (Yafġal Āllāhu mā yašā'a) - На все воля Аллаха // Барсы да Аллаһ хозурында.
لله الفاتحه - (Lillāh-l-Fātiḥa) - Фатиха во имя Аллаха // Аллаһ ризалыгы өчен Фатиха. لا باقى الاهو – (La bāqi-l-āhwā) - Ничто не вечно кроме Всевышнего // Аннан [Аллаһыдан] башка мәңгелек [зат] юк.لا حول ولا قوة إلا بالله– (Lā ḥaūla wa lā quata il-lā bi-Llāhi) - Нет силы и мощи, кроме как у Аллаха // Аллаһта булган көч һәм куәт һичбер затта юк (Бухари, Муслим).لا اله الا الله وحده لا شريك له له الملك وله الحمد وهو على كل شيء قدير – (Lā ilaha illā-Llāhu wa-ḥdahu lā šarīka lah lahu-l-mulku wa lahul ḥamd wa hua ʿala kulli šay'in qadīr) - Нет бога, кроме одного лишь Аллаха, у которого нет сотоварища. Ему принадлежит владычество, Ему хвала. Аллах - Всемогущий! // Аллаһтан башка илаһи зат юк, Ул дусларга (иптәшләргә) мохтаҗ түгел, (һәм) һәрнәрсәгә Хуҗа. Аңа бөтен мактаулар. Аның (Аллаһның) һәрнәрсәгә көче җитә (Дуа).لله الفاتحه – (Lillāh-l-fātiḥa) - Фатиха во имя Аллаха // Аллаһ ризалыгы өчен Фатиха.
يفغلﺍﻠﻠﻪ ما يشاء (Yafġal Āllāhu mā yašā'a) - Бог делает все что захочет (На все воля Аллаха) // Барсы да Ходай хозурында.
Әҗәл угый тиди яшли башима вакытсыз таш утыртылды баш очыма – (Äğäl ūgıy tīde yäšlī вāšımā wāqıtsız ṭāš ūtırtıldı bāš ōčımā) - Поразила стрела смерти слишком рано. Слишком рано установили камень над моею головой // Әҗәл угы тиде яшли башыма. Вакытсыз таш утыртылды баш очыма.
